Alternatif Okullar ve Eğitim Felsefesi

Sistemin ürettiği tek düze pragmatist okullara inat insan merkezli okulları araştırdık, daha başka neler yapılabilir diye soruşturduk.

Nesin Matematik Köyü

http://matematikkoyu.org/

1995’te yurda dönen Ali Nesin, eğitim verdiği üniversite öğrencilerinin yetersizliğini görerek, onları önce akşamları evinde, sonra haftasonları Nesin Vakfı’nda ağırlamış, bu da yeterli olmayınca 10 yıl boyunca Türkiye’nin çeşitli yörelerinde her yaz 6-7 haftalık yazokulları düzenlemiştir. Son üç yılında bütün Türkiye’ye açılan yazokulları büyük rağbet görmüş ve son derece verimli geçmiştir. Zamanla her yaz konaklanacak, yemek yenilecek, ders yapılacak, çalışılacak, çamaşır yıkanılacak mekânların bulunmasının zorlukları ve maliyeti anlaşılmış ve sadece matematiğe ayrılmış bir mekân yaratmanın cazibesi üstün gelmiştir. Sonuçta Matematik Köyü projesi ortaya çıkmıştır. Nesin Vakfı’na ait olan Matematik Köyü tamamen halkımızın bağışlarıyla ve gençlerin gönüllü emeğiyle imece usulüyle kurulmuştur ve 2007’den beri gençlere hizmet vermektedir.

Kuruluşunda sadece üniversite öğrencilerini hedefleyen Matematik Köyü, yoğun talebe dayanamayarak kuruluşundan bir yıl sonra kapılarını ilkokuldan lise ve üniversiteye kadar her seviyede öğrenciye açmıştır. Amacı araştırmacıların ilgi alanına giren (dolayısıyla araştırmaya yönelik) matematiği öğrencilere tanıtmaktır. Eğitmenler ülkenin ve dünyanın dört bir yanından Köyümüze gönüllü gelen akademisyenlerdir.

Matematik Köyü kâr amacı gütmez. Yegâne amacı gençlere matematiği öğretmektir. Matematiği sevdirmek için özel bir çaba harcamayız çünkü matematiğin öğrenilince mutlaka sevileceği düşüncesindeyiz. Müfredata, üniversite giriş sınavlarına ya da herhangi bir eğitim ya da sınav sistemine bağlı değildir, sadece profesyonel matematikçilerin anladığı anlamda matematiği gençlere öğretmeyi ve böylece gençleri matematiksel araştırmaya heveslendirmeyi amaçlar.

Nesin Matematik Köyü, İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı olan Şirince köyünün 1 kilometre uzağındaki Kayser dağının yamaçlarındadır. Toplam arazi 31 dönüm dolayındadır ve doğanın içindedir. İnşaat esnasında kaydadeğer bir ağaç kesimi olmadığı gibi, kuruluşundan bu yana Köy’e ve yakın çevreye 4000’den fazla ağaç ve büyük bitki dikilmiştir. Şu anda öğrenci konaklaması için toplam yatak kapasitesi 161 olan 15 koğuşumuz ve eğitmenlerimiz ve çalışanlarımızın konaklaması için toplam yatak kapasitesi 108 olan 55 evimiz bulunmaktadır.

Konaklama tesisleri dışında, 2 kapalı dersliğimiz ve 200 kişilik konferans salonuna sahip yaklaşık 7000 kitaplık bir matematik, sanat ve felsefe kütüphanemiz vardır. Kadın ve erkek hamamları dışında ortak kullanıma açık banyo sayımız 10, tuvalet sayımız ise 12’dir. Koğuşlarımızın çoğunun içinde tuvalet ve banyo vardır. Kışlık kapasitesi 110 ve 80 olan olan iki yemek salonumuz ve oldukça geniş bir mutfağımız vardır. Bunların dışında 5 açıkhava dersliğimiz, çalışma seti adını verdiğimiz bir açıkhava alanı, uyku mevkii adını verdiğimiz bir başka açıkhava alanı ve güneşten korunaklı bir açık hava yemek alanımız vardır. Binalarımız taştan yapılmıştır. Yaz aylarında öğrenciler çadırlarda da kalabilirler. Köy’ün kuytu köşelerinde öğrencilerin yalnız kalarak çalışabilecekleri küçük ve sevimli alanlar olduğu gibi, daha kalabalık gruplar olarak buluşabilecekleri alanlar da mevcuttur.

Programlarımız doğal olarak okulların tatil olduğu dönemlere rastlar. En uzun ve en yoğun dönemimiz 3 aydan fazla süren ve günde 250 ila 500 arasında lise ve üniversite öğrencisinin katıldığı yaz dönemidir. Yazları, matematik bölümü öğrencilerine yönelik dersler devam ederken, lise öğrencilerine yönelik her biri ikişer haftalık 6 ya da 7 program gerçekleştirilir. Yazokullarına dair daha fazla bilgi ileride verilecektir.

Ocak ve şubat aylarına rastlayan aratatilde de lise ve üniversite programları düzenleriz. Aynı anda en fazla 175 kişinin konaklayabildiği bu programlar olabilecek en üst düzeydedir. Tüm millî ve dinî bayramlarda kısa da olsa mutlaka bir program düzenlenir.

Gümüşlük Akademisi

http://www.gumuslukakademisi.org/

Gümüşlük Akademisi Vakfı, gelecekte de yeryüzünün yaşanabilir kalması için mücadele veren değişik disiplinlerden kişi ve kuruluşların buluşmalarına ihtiyaç olduğunu düşünenler tarafından 1995 yılında kuruldu.

Akademi'ye alanında kendini kanıtlamış, konusunda söz sahibi, değişik disiplinlerden ustalar davet edilir. Akademi'nin resmi eğitim kurumlarından farkı, ustaların katılımcılarla birlikte doğa içinde yaşadığı, çalıştığı, tartıştığı, üretip paylaştığı bir mekân olmasıdır. Akademi sertifika dağıtmaz.

Davet edilenler dışındaki katılımcılar: Davet edilen konukların dışında, kendi projelerini gerçekleştirmek veya bir programa katılmak için Akademi'de bulunan konuklar, vakıf tarafından sunulan hizmetlerden ücret karşılığı yararlanabilirler.

Akademi tarafından sunulan programlar: Edebiyat, felsefe, sanat, bilim, politika vb. konulu eğitim, araştırma, tartışma veya uygulama amaçlı programlardır. Birkaç gün ile bir kaç ay arasında sürebilir; çalışma programı uygulayıcı-usta(lar) tarafından hazırlanır ve sunulur.

Tiyatro Medresesi

http://tiyatromedresesi.org/

Şirince’de bir Tiyatro Medresesi kuruluyor. Türkiye’den ve dünyadan tiyatro sanatçılarının ve öğrencilerinin yaratmak ve öğrenmek için muhteşem bir mekânı oluyor.

Tiyatro Medresesi İzmir, Selçuk’a bağlı Şirince köyünde kurulacak uluslararası bir araştırma, yaratım ve gösteri merkezi olarak tasarlanmıştır. Medrese, tiyatro ve gösteri sanatlarına dair mevcut sorulara cevap aramak, yeni sorular sormak isteyen sanatçılara ev sahipliği yapacak alternatif bir mekân olmak gayesindedir.

Tiyatro Medresesi Türkiye ve dünya tiyatrosu için bir çekim merkezi ve buluşma noktası olmayı hedefliyor. Medrese’de yıl boyunca uluslararası festivaller, konferanslar ve paneller düzenlenecek; profesyonel ve amatör oyunculara yönelik atölye çalışmaları yapılacak. Medrese’nin avlusunda dünyanın dört bir yanından gelen tiyatro ustaları, toplulukları, araştırmacıları, tiyatro meraklıları buluşma, tanışma, tartışma ve yaratma imkânı bulacaklar.

Özgür Üniversite

http://www.ozguruniversite.org/

Özgür Üniversite'de çalışanlar gönüllü olmakla birlikte, bir meta toplumunda yaşamaktan kaynaklanan sorunlardan muaf değil... Bina kirası, telefon-fax, elektirik, ısınma, vb gibi faturaları ödemek zorunda... Bu yüzden öğrencilerin bu harcamalara ortak olması gerekiyor. Aksi halde öğretim üyelerinin bu giderleri de karşılaması gerekecek... Böyle birşey de imkânsız değilse de haksızdır. Onun için her ders yılı dönem başında öğrencilerden alınan "sembolik" katkı payını aksatmadan ödemeniz hem etik bir gereklilik, hem de Özgür Üniversite faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için bir zorunluluktur.

Cam Ocağı

https://www.camocagi.org/

Cam Ocağı, Türkiye’nin en büyük ve en donanımlı cam ve sanat merkezidir. Riva Deresi kıyısında kurulu, yemyeşil doğaya sırtını vermiş, dingin ama yaratıcılık ile dopdolu bir atmosfer içinde varlığını sürdürür.
Cam ile ilgili çalışmaların merkezi olmak, insanların cama dokunmasını ve camı sevmesine aracı olmak, camın ülkemizde kabul gören temel sanat dallarından biri olmasını sağlamak amacıyla kurulan Cam Ocağı, bu anlamda türlü faaliyetler içindedir. Önce bir cam stüdyosu olarak tasarlanan ama kısa zamanda dünya çapında bir cam merkezine dönüşen Cam Ocağı’nda eğitim ve üretim faaliyetleri kesintisiz olarak devam etmektedir.

Adatepe Taş Mektep

http://www.tasmektep.com/

Okul binasını 1997 yılında oldukça bakımsız halde iken Çanakkale Valiliği'nden kiraladık. Bölgeye özgü taş yapı özelliklerini taşıyan bu binayı, bütün özelliklerini koruyarak restore ettik. Uzun süren resmi izin çalışmaları ve restorasyon sonucunda hayalimiz gerçekleşti. Okul bugün felsefe, edebiyat, sanat ve sanat tarihi alanlarında seminerlerin yapıldığı, ayrıca değişik disiplinlerde çalışan sanatçıların serbest atölye çalışmaları yapacakları mekan, yani Adatepe Taşmektep'e dönüştü.

Adatepe Taşmektep'de yıllardır düzenlenen programlı seminerlerde, katılımcıların da içine dahil olduğu tartışmalar yapılıyor, analiz ve kıyaslamalar yoluyla yeni düşünceler ve bilgiler üretiliyor.

Feza Gürsey Bilim Merkezi

http://www.fezagurseybilimmerkezi.com/

Türkiye'nin ilk bilim merkezi olduğunu zanneden Feza Gürsey Bilim Merkezi için hayırlısı diyoruz. Ankara'daymış yeri, en yakın zamanda ziyaret edeyim.

Ayvalık International Music Academy (AIMA)

http://www.ayvalik-music.com/

Ayvalık'ta 14 yıldan bu yana, her yıl yaz ve sonbahar aylarında, yaylı çalgılar ağırlıklı Müzik Masterclass'ları düzenlenmektedir. Türkiye, Avrupa ve hatta yeni Zellanda gibi uzak ülkelerden öğrenciler 8-10 günlük yoğun çalışma kampına girerek, bu güzel Ege kentinde yabancı öğretmenlerle çalışma imkanı buluyorlar.

Herodot 3. Yaş Akademisi

http://www.hero3a.com/

Birinci Evre (Birinci Yaş)- Çocukluk, gençlik/okul/çalışma ve aile hayatına hazırlık.

İkinci Evre (İkinci Yaş)- Erginlik, aile kurma, çocuk yetiştirme ve aile geçindirme, iş yaşamında yükselme dönemi.

Üçüncü Evre (Üçüncü Yaş)- Kişilerin bedensel ve zihinsel yetenekleri yerinde olmasına rağmen, iş ve aile yaşamında yüklerinin azaldığı, buna karşılık yaşam tecrübesinin arttığı; insanların materyalist değerlerden çok manevi değerlere eğildiği, olgunluk ve bilgelik dönemi.

Kişiler emekli olduktan sonra bir süre gezip eğlenseler de, bir müddet sonra iş yaşamının bir parçası olan  fikri uğraşları ve insan ilişkilerini özlemeye başlıyor, yaşamın artık kendilerini bir kenara attığı kanısına varıyorlar. Pek çok kişi için hobiler, iş yaşamının yerini hiçbir şekilde tutmuyor. Artık uğruna çaba verilecek hedefler kalmayınca, yaşam anlamını kaybediyor;  depresyon kapıyı çalıyor.  Bu durum, yalnız ücretli işlerde çalışanlar için sözkonusu değildir. Çocuklarını büyüterek evden göndermiş olan ev hanımları da, kendilerini benzeri bir boşluk içerisinde buluyorlar.

Bu soruna en iyi çözümlerden biri, Üçüncü Yaş Üniversitesi (ÜYÜ) (Fransızca Université du Troisiéme Age- UTA -  İngilizce  University of Third Age U3A) kavramı ile bulunmuş. Bu kavram, hiçbir önşart aranmaksızın ve sonunda hiçbir diploma verilmesi söz konusu olmaksızın, sırf öğrenmenin zevkini tatmak için, insanları bir araya toplayan, eğitim programları, kültürel, sosyal ve sanatsal etkinlikler düzenleyen, bir sivil toplum kuruluşu (STK) türü olarak düşünülmüş.

Not: Hmmm onların perspektifinden bakınca haklılar gibi ama insan yüm yaşların bir arada tecrübelerini ve enerjilerini paylaşama gerekliliğini düşünmeden edemiyor.

IAM: Ulaslararası Marmaris Akademisi

http://www.akademimarmaris.net/

IAM, hazırladığı bilim, kültür ve sanat programlarıyla Türkiye’nin her yerinde ve zaman zaman çeşitli ülkelerde etkinliklerde bulunan uluslararası bir kuruluştur. IAM'ın bugüne kadar gerçekleştirdiği faaliyetler arasında uluslararası gençlik tiyatro buluşması ( 2001 Unesco Ödülü) Avrupa'lı fotoğrafçıların gözüyle Türkiye Japon El sanatlarıyla depremzede çocukların rehabilitasyonu Türkiye’den ve değişik uluslardan sanatçılarla ortak atelye çalışmaları, bilim, kültür ve sanat kampları bulunmaktadır.

Not: Artık bu okulların kaliterinden şüphe etmekteyim sitelerinde yaptıkları işlere dair nerdeyse hiç bir şey yok. Ama bulunsun diye buraya koydum.

Düşler Akademisi

http://www.duslerakademisi.org/

“…Körler düş görür mü? Görürler… Asıl düşlerini yitirenler körleşir!..”

Düsler Akademisi bir sosyal sorumluluk projesidir. Engelli ve sosyal dezavantajli gençlere ücretsiz olarak kültür ve sanat egitimlerinin verildigi Düsler Akademisi hayata hazirlayan, egitim veren kalici bir alternatif sanat akademisine dönüsmüstür.

Vokal, Ritm, Dans, Film, Fotograf, DJ, Enstrüman, Resim, Tasarim gibi sanat atölyelerinden olusmaktadir. Kisisel gelisim ve motivasyon gibi farkli atölyelerde dönem dönem kurgulanabilir. Engelli ve sosyal dezavantajli katilimcilarin atölye egitimlerini takiben branslarinda is edinmeleri esas alinmistir. Konularinin en iyileri olmak yani sira sosyal sorumluluk duyarliligi yüksek olan atölye egitmenleri ve kurumsal partnerleri proje hedeflerine ulasmak, program kalitesi ve sürdürülebilirlik açisindan Düsler Akademisi’nin en güçlü temel taslaridir.

Düsler Akademisi ”herkes için sanat” yaklasimi ile esit katilim olanaklari sunan öncü ve model bir projedir.

Kayaköy Sanat Kampı

https://sanatkampi.com/

Gerek dünyanın, gerek Türkiye'nin dört bir yanından gelen özel katılımcıları; yelpazesi gittikçe genişleyen atölye çalışmaları, gezi programları ve her saniyenizi dolduran tüm aktiviteleriyle güzel bir tatil geçirmenize vesile olan mekan.

Amargi Kadın Akademisi: Yaşamak en önemli akademik faaliyettir.

http://bianet.org/kadin/siyaset/28-amargi-ozgurluk-akademisi

Biz kadınlar, erkek egemen toplumsal ilişkiler içinde kendimizi yaratmaya çalışıyoruz. Erkek aklı sorguluyoruz. Felsefi kuramlardan, siyasal teorilere, örgüt yönetim tarzından siyaset algısına, bilgiye yaklaşımdan gündelik hayata, dostluk biçimlerinden aşk ilişkilerine, sanattan dile, giyimden mimariye, hukuk kurallarından ahlaka kadar köklü alışkanlıklar, “olmazsa olmaz” sanılan gelenekler biçiminde süren ataerkilliğin ve onunla içiçe geçmiş iktidar sistemlerine karşı ve alternatif seçenekler için feminist teoriyi yaygınlaştırmak ve güçlendirmek istiyoruz.

Halikarnas Akademisi

https://www.facebook.com/Halikarnas-Akademisi-178776438836728/

Sanırım bu içlerindeki en uyduruğu diyebiliriz. İlerde ne olur bilemiyoruz ama şimdilik daha doğru dürüst bir siteleri bile yok. Tabi Ay Evrenkenti gibi hayali bir okulu bu listeye almışsak bu okulu da pekala bu listeye katabiliriz. Sanırım yakında tam bir alternatif okullar listesi hazırlamamız gerekecek. Artık takip edemez olduk...

Hindistan'da Köprüaltı Okulu

https://okulahayir.tumblr.com/post/94724291144/hindistanda-k%C3%B6pr%C3%BCalt%C4%B1-okulu

Gecekondu çocukları için üç yıldır, Yeni Delhi’de metro köprüsünün altında eğitim veren bu okulun kurucuları Rajesh Kumar Sharma ve Laxmi Chandra, 30 öğrencisi olduğunu ve hepsinin derslerini iyi çalıştığını söylüyor.

Penny Üniversitesi

https://en.wikipedia.org/wiki/English_coffeehouses_in_the_17th_and_18th_centuries#Penny_university

Londra’da 18. yüzyıl kahveevleri kültürü ile ortaya çıkan ‘Penny Üniversitesi’ tabiri, o dönemin entelektüel hayatında etkili olan alternatif bir eğitim ortamı olarak düşünebiliriz.

Dönemin üniversite öğrencilerinin büyük ilgisini çeken kahveevleri bazen okullarda verilen eğitimin bile önüne geçecek seviyede sosyal ve aktüel konuları içererek eklektik birçok grubu bir araya getirmiştir. Bir fincan kahvenin bir peniye alınabilmesinden dolayı bu kültürel ortamlar ‘Penny Üniversitesi’ ismiyle anılmaya başlanmıştır.

Kahvehaneyi bir kere girer, bir kahve söyler ve etraftaki entellektüen muhabbetlere kulak misafiri olmaya başlarsınız. TV ve Radyonun olmadığı o dönemlerde Penny Üniversiteleri aynı zamanda son havadislerden haberar olmayı da sağlıyordu.

Khan Academy

https://www.khanacademy.org/

Bunlar TED gibi video işiyle başlamışlar ama işi daha sıkı tutmuşlar. Dersleri gerçekten ders sadece tecrübe ve görüş paylaşımı değil: matematik, fizik, finans, tarih... Temel okul konuları. Alt yapıları youtube ve maalesef İngilizce. Ama korkmayın sanal ingilizce öğreten yerler de var:)

Bu akademinin amacı bu imkanlara erişemeyen düşük gelirli ülkelerdeki gençleri bilgiye kavuşturmak.

Not: Bunları da TED sayesinde tanıdım ha;)

Summerhill School

http://www.summerhillschool.co.uk/

Summerhill Okulu veya Özgürlük Okulu, 1921 yılında Alexander Sutherland Neill tarafından, çocuğun okula uyum sağlaması gerektiği temeline dayanan geleneksel yaklaşımın aksine, okulun çocuğa uyum sağlaması gerektiği düşüncesiyle kurulmuş bir İngiliz yatılı okuludur.

Okul, öğrencilerin personelle eşit oy hakkına sahip olduğu demokratik usulle yönetilmekte ve belli aralıklarla personel ve öğrenciler bir araya gelerek okulun kurallarının ne olması gerektiği ile ilgili oylama yaparak kuralları belirlemekte ve aynı zamanda kuralların uygulanması ile ilgili kararlar alarak hem yasama hem yürütme görevini üstlenmektedir. Söz konusu kurulun üyeleri (öğrenciler ve personel), Neill'in "Kayıtsız Şartsız Özgürlük" prensibine göre, başkalarına zarar vermedikleri sürece istediklerini yapmakta özgürdürler. Derslere girmek zorunlu olmadığı gibi, öğrenci istediği dersleri almakta özgürdür.

Gerek tarihindeki başarılarından ve gerekse son zamanlarda yapılan teftişlerin olumlu sonuçlarından dolayı İngiliz Hükümeti tarafından en üst düzeyde tolere edilmektedir.

Green School

http://www.greenschool.org/

Delivering a generation of global citizens who are knowledgeable about and inspired to take responsibility for the sustainability of the world...

Ekolojik açıdan dikkate değer ve dünya çapında bir okul projesi. İmkanınız varsa deneyin.

TED: Teknoloji Eğlence ve Tasarım

http://www.ted.com/

Geoff Mulgan: Uygulamasal "Stüdyo Okul"
https://www.ted.com/talks/geoff_mulgan_a_short_intro_to_the_studio_school?language=tr

Çoğu çocuklar dinleyerek öğrenirken diğerleri yaparak öğrenir.Geoff Mulgan İngiltere'deki yeni tarz okullarda öğrencilerin gruplar halinde projelerde çalıştığı,gerçek hayatın içinde bulundukları Stüdyo Okul olarak da adlandırılan okullar hakkında kısaca bilgi veriyor.

Emily Pilloton: Değişim için tasarımı öğretmek
https://www.ted.com/talks/emily_pilloton_teaching_design_for_change?language=tr

Tasarımcı Emily Pilloton, tasarım topluluğu dönüşümü üzerine cesur bir deney yapmak üzere, North Carolina'daki Bertie Country kırsalına taşınıyor.Liselilerin akılları ve vücutlarını akıllı tasarım ile ilişkilendiren ve eyaletin en fakir bölgesine yeni fırsatlar sunan ve Stüdyo H adı verilen tasarım-inşa sınıfına ders veriyor.

Leo Tolstoy’un Anarşist Okul Modeli, Reggio Emilia Girişimi, Montessori Yöntemi, Özgür Okullar, Ev Okulları, Sudbury Valley Okulları, Paulo Freire Girişimi, Waldorf Okulları...

http://bulentakdag.blogspot.com.tr/2008/07/alternatif-eitim-modelleri.html